Er is een duidelijk verschil tussen acute pijn en chronische pijn. Acute pijn ontstaat vaak direct na een ongeval. Er is schade ontstaan en hierbij heeft pijn een specifiek doel. De pijn is een signaal dat er iets aan de hand is en dat er rekening gehouden dient te worden met een bepaald lichaamsdeel om verdere weefselschade te voorkomen.
Chronische pijn kent echter vaak geen duidelijke oorzaak en doel. Het kan zijn dat na weefselschade, chronische pijn ontstaat terwijl de schade al herstelt is. Maar meestal ontstaat chronische pijn zonder weefselschade vooraf. Na bezoek bij een arts, (vaak een heel medisch circuit) blijkt dat er niets te vinden is wat de aanhoudende pijn kan verklaren. En dat kan enorm frustrerend zijn want je voelt de pijn immers wel. Vaak gaat men dan van de ene arts naar de andere en proberen ze allerlei medicijnen, behandelingen en therapieën, vaak zonder resultaat. En dat zorgt voor veel teleurstelling en het gevoel niet begrepen te worden.
Bij een kleine groep mensen blijft de pijn na de acute fase nog steeds bestaan. Hoe kan het toch dat je pijn blijft houden, terwijl er geen weefselschade (meer) is? Dit kan verschillende oorzaken hebben. Het kan zijn dat de pijn tijdens de acute fase zeer ernstig of langdurig was. Daarnaast spelen ook gedragsmatige en/of psychologische factoren een rol, zoals angst, depressie of negatieve associatie van eerdere ervaringen van pijn. Na een acute fase verdwijnt de sensitisatie (pijn) bij de meeste mensen maar bij sommigen kan het langer aanhouden en dan spreken we van centrale sensitisatie.
Wat is centrale sensitisatie?
Het is een versterkt pijnsignaal bij het centrale zenuwstelsel, terwijl er geen sprake (meer) is van weefselschade. Het pijnsysteem is overgevoelig geworden. Dit verhoogde pijngevoel (hypersensitiviteit) is niet in verhouding met de aandoening. Er is als het ware een abnormale versterking van pijnprikkels in het centrale zenuwstelsel wat gegeneraliseerde wijdverspreide hypersensitiviteit geeft (bron). Dat kan zich uiten in een overgevoeligheid voor prikkels zoals fel licht, smaak, harde geluiden, overgevoelige huid etc. Ook stress kan hierbij een belangrijke prikkel zijn. Je lichaam reageert veel heviger op 'normale alledaagse prikkels'. Ik vergelijk het wel eens met een alarmsysteem wat te scherp staat afgesteld. Normaal gesproken zou dit alarm af moeten gaan wanneer er sprake is van een inbreker maar nu gaat het alarm al af wanneer er een onschuldig mugje voorbij vliegt. Het kan zijn dat er wel degelijk sprake is van een lichamelijke aandoening, zoals bijvoorbeeld chronische migraine/hoofdpijn of een auto-immuunziekte, maar door de centrale sensitisatie kan je lichaam steeds minder prikkels verdragen waardoor de pijn steeds sneller de kop opsteekt.
Een logisch gevolg van heftige reacties (pijn) op allerlei prikkels, is immers vaak deze prikkels vermijden. Behandelingen en medicatie werken allemaal niet en je hebt het gevoel dat je iets moet doen om zo min mogelijk pijn te ervaren. Echter kan het vermijden van bijvoorbeeld bepaalde bewegingen uit angst om de pijn erger te maken, juist bewegingsangst veroorzaken. Als je minder beweegt gaat je conditie, je kracht, en de flexibiliteit en mobiliteit van je lichaam achteruit. Hierdoor kun je nog minder prikkels verwerken en dan kom je uiteindelijk terecht in een vicieuze cirkel.
De vicieuze cirkel doorbreken
Hoe meer aandacht er is voor de pijn, hoe meer de pijn toeneemt. Vooral mensen die angstig zijn richten hun aandacht op datgene waarvoor zij bang zijn en passen hun gedrag hierop aan (dit wil natuurlijk niet zeggen dat je zelf de pijn veroorzaakt!). Angst wordt vaak veroorzaakt door een specifieke gedachte over de oorzaak. Een goed voorbeeld van deze vicieuze cirkel is het ontstaan van bewegingsangst. In recent onderzoek wordt aangetoond dat psychisch ‘ongemak’, in dit geval sociale uitsluiting of afwijzing, leidt tot een verhoogde activiteit van de anterieure cingulaire cortex, hetzelfde gebied dat ook bij chronische pijn geactiveerd wordt. (bron)
Het is erg belangrijk dat er meer aandacht komt voor centrale sensitisatie. Wanneer alles goed onderzocht is en lichamelijke oorzaken zijn uitgesloten, zouden hulpverleners patiënten hierover goed moeten informeren en uitleggen wat centrale sensitisatie is zodat je zelf ook meer inzicht krijgt in die chronische pijn, in plaats van dat hulpverleners je zeggen dat je er maar mee dient te leren leven.
Wanneer je meer inzicht krijgt in psychologische en gedragsmatige factoren, kunnen er dingen verbeteren, door bijvoorbeeld te bewegen doorbreek je juist de vicieuze cirkel. Voor iedereen zijn die factoren weer anders. Vaak gaat het om multidimensionale problematiek. Het is daarom goed wanneer hulpverleners gebruik maken van een bio-psycho-sociaal model. Dit model richt zich op alle factoren die de pijn in stand kunnen houden zoals bijvoorbeeld inactiviteit, depressiviteit of inadequate denkwijzen. Het is belangrijk hierbij te weten dat lichaam en geest niet los van elkaar staan. Met het sensitisatiemodel is er een zekere ‘lichamelijke’ verklaring voor de pijn (zoals bijv. een ziekte), het zit dus echt niet alleen 'tussen de oren', maar kunnen psychologische en gedragsfactoren wel worden benoemd als onderhoudend voor de pijn. De pijn of ziekte, die heb je, maar hoe je ermee omgaat en hoe je gedachten en gedrag hieromtrent zijn, kunnen de ervaring en ernst van de pijn beïnvloeden. Schakel dus de hulp in van een psycholoog, fysiotherapeut of andere behandelaar die hiermee ervaring heeft en jou hierin kan begeleiden. Neem geen genoegen met simpelweg 'ermee leren leven'.
Bron: fysiotherapie-weteringstraat - ntvg
Reactie plaatsen
Reacties