Menstrueren. Hormonen. De overgang. Vrouwen kunnen er veel last van hebben. Het merendeel van de vrouwen heeft last van menstruatieklachten, zoals buikpijn, stemmingswisselingen, rugpijn, hoofdpijn en migraine. Over het algemeen hebben de meeste vrouwen deze klachten onder controle en kunnen ze blijven functioneren. Maar bij een aanzienlijke groep vrouwen zijn de klachten heviger. Hormonale migraine is hier vaak de oorzaak van. Ruim 300.000 vrouwen in Nederland zijn door deze vorm van migraine verschillende dagen in de maand uitgeschakeld. We gaan in dit artikel dieper in op hormonale migraine.
Hormonale hoofdpijn
Er is een verschil tussen hormonale hoofdpijn en hormonale migraine. Veel vrouwen hebben last van hormonale hoofdpijn. Hormonale hoofdpijn is hoofdpijn die voor of tijdens de menstruatie optreedt. Deze hoofdpijn is onderdeel van andere menstruatieklachten zoals bijvoorbeeld buikpijn en stemmingswisselingen. Het is meer dan gewone spanningshoofdpijn. Vaak kan je er de klok op gelijk zetten. De aard en de hevigheid van de hoofdpijn kan soms wel per periode verschillen.
Deze vorm van hoofdpijn is het beste te bestrijden met gewone, vrij verkrijgbare pijnstillers. Het gaat dan om de NSAID's, zoals ibuprofen en naproxen. Paracetamol is geen NSAID en helpt niet tegen hormonale hoofdpijn. De NSAID’s zorgen ervoor dat de prostaglandineproductie geremd wordt. Prostaglandine is een hormoon dat een belangrijke rol speelt bij het ontstaan van pijnprikkels. De werking van NSAID’s is zowel ontstekingsremmend, koortsverlagend als pijnstillend. Een nadeel is dat deze pijnstillers maagproblemen kunnen geven, lees dus de bijsluiter over hoeveel je er mag nemen en op welke momenten je dat het beste kunt doen. Let er wel op dat je ze één keer per maand neemt, maximaal zes dagen achter elkaar. Dit om medicatie afhankelijke hoofdpijn te voorkomen.
Hormonale migraine
Hormonale migraine wordt ook wel menstruele migraine genoemd. Deze hevige vorm van migraine komt voor rond de menstruatie maar kan ook opspelen tijdens de overgang. Een aanval van hormonale migraine is migraine die op de eerste dag van de menstruatie begint of maximaal twee dagen ervoor of erna. Een hormonale migraine aanval heeft de bekende kenmerken van migraine, maar is meestal wel zwaarder, langduriger en lastiger te behandelen dan een 'gewone' migraineaanval. Vaak is er ook sprake van meer misselijkheid en braken.
Sommige vrouwen krijgen gewone migraine tijdens de eerste drie weken van hun cyclus en krijgen rondom hun menstruatie een nog zwaardere migraineaanval, oftewel de hormonale migraine. Dit is dus een dubbel probleem omdat je aan twee verschillende soorten migraine lijdt.
| Kenmerken migraine |
|---|
| De hoofdpijn is heftig bonzend of kloppend, de pijn zit meestal aan één kant van het hoofd |
| Misselijkheid/braken |
| Overgevoeligheid voor licht en geluid, vaak ook voor geuren |
| Elke inspanning is onmogelijk en verergert de pijn |
| Duur: 4-72 uur per (onbehandelde) aanval (bij hormonale migraine kan de duur langer zijn) |
| Auraverschijnselen (bij ongeveer 15% van de migrainepatienten) zoals gezichtsuitval, tintelingen, krachtsverlies, het zien van lichtflitsen of sterretjes en spraakstoornissen. |
Omdat hormonale migraine vaak heftiger is dan gewone migraine, ze steeds terugkomen en ze moeilijk te behandelen zijn, is hormonale migraine een verborgen probleem. Hoofdpijnneurologen denken dat dit komt omdat sommige vrouwen waarschijnlijk vermoeden dat:
• het een negatief beeld van jezelf geeft als je hierover klaagt
• artsen het idee hebben dat je zeurt met menstruatieklachten
• het hoort bij ‘vrouw zijn’
• het hoort bij hun familie: ‘mijn moeder had het ook’
• er niets aan te doen is
Uit onderzoek blijkt dat maar liefst 59% van de vrouwen met hoofdpijn nog nooit een dokter hebben bezocht voor hun hoofdpijn. Dat verbaast ook huisartsen. Terugkerende hoofdpijn is een serieuze klacht waarvoor je zeker een arts moet bezoeken. En moet blijven bezoeken. Vaak lopen patiënten vast bij huisartsen. Het is daarom belangrijk je door te laten verwijzen naar een hoofdpijnneuroloog. De verzekering vergoedt de kosten van een bezoek aan de hoofdpijnneuroloog. Wanneer je een naturapolis hebt, moet je wel even kijken of de verzekeraar een contract heeft met de hoofdpijnneuroloog van je keuze. Wanneer je daar ook vastloopt, kan een hoofdpijnpoli uitkomst bieden. Hier werken ze met een multidisciplinair team wat vaak bestaat uit een neuroloog, hoofdpijnverpleegkundige, fysiotherapeut en psycholoog. Er zijn ook enkele hoofdpijnpoli's waar een gynaecoloog in het team zit. Dit is natuurlijk extra fijn in het geval van hormonale migraine.
Voor meer informatie over de verschillende hoofdpijncentra, kijk eens op: www.hoofdpijncentra.nl
Behandeling
Hormonale migraine wordt op dezelfde manier behandeld als gewone migraine. De gewone pijnstillers helpen ook hier vaak niet voldoende. Paracetamol staat vaak gelijk aan een pepermuntje, deze helpen bij migraine simpelweg niet en ook een NSAID heeft vaak onvoldoende effect, maar een specifiek antimigrainemiddel kan wel helpen, namelijk triptanen. Een triptaan heeft vaak wel bijwerkingen zoals moeheid, dufheid en opvliegers. Deze zijn vaak kortdurend. De één heeft hier meer last van dan de ander. Er zijn verschillende soorten triptanen en verschillende doseringen. Daarom kan het zijn dat je eerst verschillende soorten triptanen moet proberen voor je er een hebt gevonden die voldoende werkt.
Triptanen zijn er in ook verschillende toedieningsvormen: gewone tabletten, smelttabletten, zetpillen, de neusspray en een injectie.
| Merknaam | Middel | Dosering in mg | Max. per dag in mg |
|---|---|---|---|
| Almogran | Almotriptan | 12,5 | 25 |
| Fromirex | Frovatriptan | 2,5 | 5 |
| Imigran | Sumatriptan zetpil | 25 | 50 |
| Sumatriptan neusspray | 20 | 40 | |
| Sumatriptan injectie | 6 | 12 | |
| Imigran Ftab | Sumatriptan | 50 of 100 | 300 |
| Maxalt | Rizatriptan | 10 | 20 |
| Naramig | Naratriptan | 2,5 | 5 |
| Sumatriptan | Sumatriptan | 50 of 100 | 300 |
| Relpax | Eletriptan | 20 of 40 | 80 |
| Zomig | Zolmitriptan | 2,5 | 10 |
Het probleem bij hormonale migraine is dat triptanen onvoldoende kunnen helpen voor de lange duur van de aanval. De zogenoemde ‘halfwaardetijd’, de tijd die het middel in je bloed blijft, is bij sommige triptanen echter langer dan bij andere. Fromirex (frovatriptan) en Naramig (naratriptan) zouden hierdoor mogelijk geschikter zijn bij hormonale migraine dan de andere triptanen. De werkingsduur van triptanen kan verlengd worden door toevoeging van een lang werkend NSAID. Ook het innemen van een tweede triptaan is toegestaan, met een maximum van twee of drie per 24 uur. Gebruik nooit verschillende triptanen door elkaar, want niet alle combinaties verdragen elkaar. Soms kunnen ze alleen met een flinke tussenperiode worden ingenomen. Overleg de mogelijkheden met je arts.
| Het is niet erg om een week per maand iedere avond een triptan te slikken. Als het maar bij die ene week blijft. U moet de hormonale migraine zien als één migraineaanval die zeven dagen duurt. Hebt u echter ook nog gewone migraine, dan is deze aanpak geen optie. U zou dan teveel triptanen per maand slikken. |
|---|
Wanneer je dus teveel triptanen moet slikken om de migraine de baas te blijven, is het van belang ook eens naar de mogelijkheden van preventieve behandelingen te kijken. Ook dit moet je natuurlijk samen doen met je arts. Bij een preventieve behandeling van hormonale migraine is een korte behandeling met verschillende middelen mogelijk of kan gekozen worden voor een hormonale behandeling.
Hoofdpijnnet zegt hierover het volgende: Wanneer iemand meerdere keren in de maand (gewone) migraine heeft, kan het aantal en de ernst van de aanvallen soms worden teruggedrongen met een preventief middel. Zo’n preventief middel heet ook wel onderhoudsmiddel of profylacticum (profylaxe = preventie) en wordt dagelijks ingenomen.
Bij hormonale migraine gaat het om één lange aanval in de maand en richt een preventieve aanpak zich op alleen die periode. Zo’n kortdurende preventieve behandeling wordt miniprofylaxe genoemd.
Met een miniprofylaxe bij hormonale migraine wordt een paar dagen voor de menstruatie gestart met de medicatie, die dan zes dagen achtereen wordt ingenomen. Het is voor een dergelijke behandeling dus wel noodzakelijk een regelmatige cyclus te hebben en exact te weten wanneer de menstruatie begint. Bij vrouwen die de pil slikken, is dat in ieder geval duidelijk.
Er zijn verschillende mogelijkheden, zoals
- Miniprofylaxe met NSAID's
- Miniprofylaxe met triptanen
- Miniprofylaxe met de bestaande preventieve middelen zoals candesartan, flunarizine, lisinopril, metoprolol, natriumvalproaat, pizotifeen, propranolol en topiramaat.
- Hormonale behandelingen zoals: de anticonceptiepil (doorslikken), De prikpil, Implanon, het Mirena-spiraaltje, hormoonpleisters en hormoongel.
Voor meer informatie over deze behandelvormen en over hormonale migraine in combinatie met een zwangerschap of overgang verwijs ik jullie graag door naar de brochure van hoofdpijnnet onderaan deze pagina.
Mijn hormonale migraine
Zoals jullie waarschijnlijk ondertussen wel weten kamp ik met chronische migraine en dagelijkse hoofdpijn. Ik heb ook twee soorten migraine. De 'gewone' (die al ellendig genoeg is) en de hormonale. Deze aanvallen zijn nog heviger en moeilijker te behandelen. Qua preventieve medicatie heb ik al van alles geprobeerd zoals candesartan, topiramaat en propranolol. Ook een spiraaltje heb ik geprobeerd. Allemaal zonder resultaat. Ik slik altijd de pil door. Ik heb dan nog steeds hormonale migraine maar vaak minder dagen dan wanneer ik mezelf 'ongesteld laat worden' en de pil dus niet doorslik. Om de erge aanvallen aan te kunnen slik ik triptanen, de eletriptan. De frovatriptan, Sumatriptan en Rizatriptan werkte bij minder goed. Het nadeel van eletriptan is dat ik hier veel bijwerkingen van ondervind zoals opvliegers, concentratieproblemen, moeheid, dufheid en slaperig. De ene keer gaat dit na een paar uurtjes over, de andere keer blijft dit aanhouden. Dit is meestal het geval wanneer ik dagen achter elkaar triptanen moet slikken. Dan ben je voort continue moe. Maar de bijwerkingen zal bij iedereen anders zijn.
Omdat hormonen bij mij een grote invloed hebben en ik op verschillende momenten in mijn cyclus een toename krijg van migraine aanvallen, ben ik doorverwezen naar een hoofdpijnpoli waar ook een gynaecoloog bij aangesloten is, in Roermond. Ik hoop dat met de expertise van een gynaecoloog we wat andere dingen kunnen proberen die misschien wel wat beter aanslaan.
Tot slot nog wat tips van Hoofdpijnnet:
Hormonale migraine is een serieus probleem is. Het is een zeer pijnlijke kwaal die iedere maand weer terugkomt en voor veel problemen kan zorgen. Wie maandelijks een paar dagen kwijt is door hormonale migraine verliest veel tijd en levensvreugde.
• Blijf niet met hoofdpijn- of migraineklachten rondlopen: ga naar de huisarts en bespreek uw probleem. Het is heus niet iets dat bij ‘het vrouw zijn’ hoort of ‘toch niet te verhelpen valt’ en al helemaal niet iets waarover u kunt ‘zeuren’. Hevige hoofdpijn, en zeker ook menstruele migraine, zijn ernstig genoeg om mee naar de dokter te gaan.
• Geef niet te snel op bij het uitproberen van verschillende middelen of therapieën: u hebt soms een langere adem nodig om te zoeken naar wat bij ú voldoende resultaat geeft.
• Ga niet zelf dokteren met medicijnen, bespreek de mogelijkheden met uw arts en doe het onder begeleiding.
• Vraag om doorverwijzing naar een hoofdpijncentrum wanneer u er samen met de huisarts niet uit komt.
• Licht uw omgeving in en zorg dat men weet wat u maandelijks doormaakt. Vraag om hulp als dat nodig is. •Ga met uw dochter met hormonale migraine mee naar school om uitleg te geven. Samen met het kind, de ouders, de school en soms ook de huisarts of neuroloog om de tafel gaan, zorgt voor meer begrip. Ook kan er dan besproken worden hoe om te gaan met schoolverzuim door de migraine.
| Honderdduizenden vrouwen kampen met hormonale migraine. En 2,5 miljoen mensen in Nederland hebben ‘gewone’ migraine; zij weten ook wat het betekent. |
|---|
Reactie plaatsen
Reacties